Özgül Öğrenme Güçlüğü

Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

Öğrenme, bireyin olgunlaşma düzeyine göre, çevresiyle olan etkileşimi sonucunda yeni davranışlar kazanması veya eski davranışlarını değiştirme sürecidir. Birey olarak her birimizin doğal öğrenme süreçleri var ve yaşam boyunca öğrenmeye ihtiyacımız vardır. Öğrenme fonksiyonumuzu gerçekleştirebilmek için 3 şartın uygun olası gerekir:

1) Zihinsel yetilerimizin yaşımıza göre normal zekâ düzeyinde olması,

2) Öğrenebilmek için dikkat seviyemizin yani bir duruma yoğunlaşabilme kapasitemizinyeterli düzeyde olması,

3) Öğrenme yetilerimizde sorun olmaması.

Özgül öğrenme güçlüğü ise; bireyin zekâsının normal ya da normalin üzerinde olmasına rağmen yaşı, zekâsı ve verilen eğitim düzeyine göre beklenen düzeyde öğrenememesidir. Burada ilk vurguladığımız nokta görüldüğü üzere kişinin zekâ düzeyinin normal olmasıdır. Özgül öğrenme güçlüğü nörolojik temelli, doğuştan itibaren oluşan bir sorundur.

Öğrenme Güçlüğü Tipleri:

Öğrenme güçlüğünün alt tipleri olarak;Okuma bozukluğu (disleksi), Yazılı anlatım bozukluğu (disgrafi), Matematik bozukluğu (diskalkuli) sayılır. Bozukluğun bireyde bulunma derecesi hafif veya ağır olarak farklılık gösterebilir.

Öğrenme Güçlüğünün Belirtileri:

Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar özellikleri bakımından birbirinden çok farklıdır. Her öğrenme güçlüğü gösteren çocuğun kendine özgü davranış örüntüleri bulunmaktadır. Ebeveynler olarak çocuklarda öğrenme güçlüğü varlığına dikkat edebileceğiniz ipuçlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Okuma becerisi ile ilgili problemler:

– Okuma hızı ve okumada nitelik bakımından yaşıtlarından geridedir. Harf-ses uyumu gelişmemiştir, bazı harflerin seslerini öğrenemez, harfin şekli ile sesini birleştiremez.

– Sayı ve harfleri dizmekte güçlük çeker,alfabenin harflerinin sırasını karıştırır; kendisinden sıra ile söylenmesi istenen sayıların yerlerini karıştırır. Örneğin 7365 dediğinizde o size 3756 diyebilir.

– Dinlediği, okuduğu bir hikâyeyianlatması istendiğinde hikâyenin başını sonunu karıştırır.

– Haftanın günlerini, ayları, mevsimleri doğru saysa bile karışık sorulduğunda (salıdanönce hangi gün gelir, mayıstan sonra hangiay gelir, haftanın ikinci günü hangisidirgibi) cevapta zorluk çeker ya da yanlışcevaplar.

– Belirli bir sıra içinde yapılması gereken işlerin sırasını karıştırabilir.

– Kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanır.

• Becerisi ile ilgili problemler:

– Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve düzensizdir, sınıf düzeyine göre yazı yazmasıyavaştır.

– Tahtadaki yazıyı defterine geçirirken ya da öğretmenin okuduğunu defterine yazarkenzorlanır.

– Yazarken bazı harf ve sayıları, kelimeleri ters yazar, karıştırır. (b-d, m-n, 1-i, 2-5, d-t,9-g. g-y, ve-ev gibi)

– Yazarken bazı harfleri, heceleri atlar ya da harf/hece ekler.

– Sınıf düzeyine göre yazılı imla ve noktalama hataları yapar, küçük-büyük harf yazımı, noktalama ve hece bölmede yanlışlıklaryapar.

– Yazarken kelimeler arasında hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki - üç parçayabölerek yazar.

• Aritmetik Becerileri ile ilgili problemler:

– Aritmetikte zorlanır, dört işlemi yaparken yavaştır, parmak sayar, yanlış yapar, problemiçözüme götürecek işleme karar veremez.

– Yaşına uygun seviyedeki matematik problemlerini yaparken otomatik olarak tepkivermekte zorlanır.

– Sayı kavramını anlamakta güçlük çeker.

– Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır, bu sembolleri birbirine karıştırır.

• Çalışma Alışkanlığı ile ilgili göze çarpanlar:

– Ev ödevlerini almaz, eksik alır.

– Ev ödevlerini yaparken yavaş ve verimsizdir.

– Ders çalışırken sık sık ara verir, çabuk sıkılır, ders çalışmayı sevmez.

– Ödevlerini yaparken birilerinin yardımına ihtiyaç duyar, kendi başına çalışma alışkanlığı gelişmemiştir.

– Öğrenme stratejileri eksiktir. Öğrenmeyi düşündüğü şeyleri nasıl kontrol edeceklerinive yönlendireceklerini (organize edeceklerini), nasıl daha fazla bilgi elde edeceklerinive öğrendiklerini nasıl hatırlayacaklarını bilemezler, çalışmak için yardım edecek birinibeklerler.

Öğrenme güçlüğü gösteren çocuklarda yaygın olarak algısal/hareketsel/eşgüdümsel problemler, dikkat bozuklukları, aşırı hareketlilik, düşünme ve bellek problemlerininde öğrenme güçlüğüne eşlik ettiği görülmektedir.

Belirtilerin Fark Edilmesi İle Yapılacaklar Ve Erken Tanını Önemi:

Öğrenme bozukluğu ile ilgili belirtiler çoğunlukla ilköğretim yıllarında fark edilse de, okulöncesinde de bu durumu fark etmek mümkündür. Çocukta öğrenme güçlüğü şüphesi oluştuğunda ebeveynlerin öncelikli yapmaları gereken bir psikolog/pedagoga başvurmaktır. Klinik değerlendirme sonucunda çocuk için özel eğitim gerekip gerekmediğine karar verilir. Erken tanı, erken müdahale demektir.

Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar bireyselleştirilmiş ve kendilerine uyarlanmış eğitim planları ile gelişim alanlarında desteklenmelidir. Bu da özel eğitim ile mümkündür.

Ebeveynlerin ve özel eğitim verecek kişilerin ortak anlayışı ve yardımı ile öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar yaşıtlarının seviyelerini yakalayabilmektedir.

Sonuç olarak:

Hepimiz hayatımızın belli alanlarında bir şeyleri öğrenmekte zorluklar yaşayabiliriz. Kimimiz insan yüzlerini aklında tutamaz, kimimiz yabancı dili öğrenmekte zorlanır, kimimiz de yönleri çok karıştırabiliriz. Öğrenme güçlüğü olan çocuklarımızda böyle durumların seviyesinin fazla olduğunu, öğrenmemeyi bilinçli olarak seçmediklerini görmeliyiz. Öğrenme güçlüğü ‘bu çocuk tembel’ yakınmaları ile geçiştirilemeyecek bir hastalıktır ve çocuklar kendi durumlarının çoğu zaman farkında ve üzgün olurlar.

Öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların kendini işe yaramaz hissetmemeleri için, yapamadıklarından ziyade yapabildiklerine vurgu yapmalıyız.

Ebeveynler olarak çocuklarınızı anladığınızı hissettirmek ve özel eğitim sürecinde destek olmak, öğrenme güçlüğünün üstesinden gelebilmekte en mühim noktadır.

Psikolojik Danışman Nazik Orhan